Mijn moeder koopt nooit bloemen.
‘Die worden in kassen of met veel gif geteeld. Dat is slecht voor het milieu.’ Zo sprak zij, als early adapter van milieubewust leven, in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Toen waren de effecten van ons gedrag op onze leefomgeving ook al bekend, voor wie het weten wilde, maar het gros van de mensen wilde dat niet.

Publieke opinie
Dat was overzichtelijk. Ofwel je bent je niet bewust van het effect van vliegen en vliegt de halve wereld rond zonder schaamte.
Ofwel je kent het effect en vliegt niet.
Of je kent het effect en hebt er schijt aan, en je vliegt alsnog de halve wereld rond, zonder schaamte.
Ieder zijn meug.

Nu kent iedereen de gevolgen, en zitten we opgescheept met termen als vliegschaamte, vleesschaamte en bloemenschaamte. Je koopt aardbeien in de winter (foei!), en gaat je daar vervolgens over zitten schamen, want dat vraagt de publieke opinie van je.

Motivator
Er wringt iets bij deze schaamteparade. Schaamtegevoel gedijt bij geheimhouding, bij het niet delen met anderen. Dat staat in contrast met deze nieuwe begrippen van publiek te belijden schaamte.
‘Hier heb je een bosje bloemen voor je nieuwe huis, sorry, ik schaam me er een beetje voor dat ik ze gekocht heb,’ zei niemand ooit.
‘Dank je. Ja, ik schaam me nu ook een beetje dat ik ze heb gekregen. Ik zal ze even in een vaas zetten.’

‘Ik schaam me er echt ontzettend voor, en ik ga het morgen weer doen, sorry, maar mag ik alsjeblieft een tall decaf latte in een wegwerpbeker?’

En schaamte als motivator voor het maken van andere keuzes?
Kansloze missie. Welke keuze je ook maakt, er blijft altijd iets over om je voor te schamen.
Wegwerpluierschaamte.
Ik was de luiers zelf, maar ik heb wel kinderen-schaamte.
Ik besta, dus ik belast het milieu-schaamte.

Plezierig
Niemand die de vinger heft naar een ander is onschuldig aan het belasten van zijn of haar omgeving. Ik hoop op een spoedig einde van de schaamte-epidemie. Dan kunnen we weer met een plezierig gevoel milieubewuste keuzes maken. Niet om schaamte te vermijden, niet omdat iemand met een vermanend vingertje wijst.
Maar omdat het ons blij maakt, omdat we ons verantwoordelijk voelen voor onze omgeving. Omdat het nodig is. Omdat we het graag willen.